Wat is ADHD?

ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ofwel aandachts- en concentratiestoornis met hyperactiviteit.

Er worden in de medische wetenschap drie vormen van ADHD onderkend:

Type 1; het overwegend onoplettende type; alleen aandachtsproblemen, zonder hyperactiviteit. Deze vorm komt vaker voor bij meisjes en wordt niet snel herkend bij kinderen omdat ze vaak niet echt storend gedrag vertonen (voorheen vaak ADD genoemd).

Type 2; Het overwegend hyperactieve en impulsieve type; dit is een vorm zonder concentratieproblemen.

Type 3; Het gecombineerde type; Deze vorm komt het meest voor en vaker bij jongens dan bij meisjes.

Kenmerken van ADHD

Kinderen met ADHD zijn net als de meeste kinderen leuke kinderen, echter worden zij ook gekenmerkt door hyperactiviteit, impulsiviteit en gebrek aan concentratievermogen. Vaak krijgen deze kinderen een negatief stempel maar ADHD heeft juist ook pluspunten.

Pluspunten

Kinderen met ADHD zijn creatief en fantasierijk, ze zijn energiek, ze kunnen goed oplossingen bedenken, ze zijn enthousiast, ze zijn eerlijk en rechtvaardig, ze hebben een groot gevoel voor humor, ze hebben originele ideeën, ze zijn vrolijk en spontaan, ze zijn meelevend, ze ondernemen en onderzoeken van alles, ze zijn stoer en durven veel en ze zijn gek op een feestje.

Hyperactiviteit

De hyperactiviteit uit zich door druk gedrag en onrust. Nu zijn kinderen natuurlijk allemaal wel eens druk, zeker rondom spannende gebeurtenissen zoals Sinterklaas, bezoek aan de dokter of bij stressvolle gebeurtenissen in de omgeving (scheiding ouders of overlijden van een naaste). Kinderen met ADHD zijn echter op een andere manier druk, niet alleen thuis maar ook op school en bij de sportclub. Ze kunnen niet goed stilzitten, er beweegt van alles aan ze, ze praten aan één stuk door en lijken zich niet zelf te kunnen stoppen. Ouders, leerkrachten en de sportcoaches hebben er last van. Er wordt vaak op ‘hyperactieve kinderen’ gemopperd waardoor ze een laag zelfbeeld ontwikkelen. Dit verstoort een normale ontwikkeling.

Impulsiviteit

De impulsiviteit uit zich door dingen te doen of eruit te flappen zonder na te denken. Het kind heeft moeite om op zijn of haar beurt te wachten. Dit kan gevaarlijke situaties opleveren zoals bijvoorbeeld zonder te kijken de straat oprennen om een wegrollende bal te pakken. In de puberteit kan deze impulsiviteit soms leiden tot experimenteren met drank, roken en drugs. Eventueel daaruit volgende problemen kunnen leiden tot negatieve effecten op het zelfvertrouwen van het kind.

Concentratievermogen

De concentratiestoornis treedt in eerste instantie vaak minder op de voorgrond en wordt soms pas op latere leeftijd duidelijk. Symptomen zijn onder andere het snel vergeten van dingen, het kwijt raken van allerlei spullen en het hebben van moeite om verschillende opdrachten tegelijk op te volgen. De kinderen lijken vaak te dagdromen en kunnen sloom overkomen. Ze maken slordigheidsfoutjes in het schoolwerk of ze lijken niet te luisteren als ze iets gevraagd wordt.

Ook op deze kinderen wordt vaak gemopperd met een negatief effect op het zelfvertrouwen.
Soms vallen kinderen met deze vorm van ADHD juist niet op in de klas omdat ze niet echt deelnemen aan wat er in de groep gebeurt. Deze vorm van ADHD komt vaker voor bij meisjes dan bij jongens.

Soms kunnen kinderen met ADHD zich opeens op één ding heel goed concentreren (bijv. gamen) dit noemen we de zogenaamde ‘hyperfocus’.

Hoe vaak komt het voor?

ADHD komt in alle landen en culturen voor. In Nederland wordt bij 2-5% van de schoolgaande kinderen tot 14 jaar ADHD gediagnosticeerd. Twee van de drie ADHD kinderen met diagnose ADHD zijn jongens. Dit wordt mede veroorzaakt doordat de problemen zich bij meisjes vaak anders uiten en niet gediagnosticeerd worden als ADHD maar als angst of depressie.
ADHD van het overwegend onoplettende type (type 1) komt vaker bij meisjes voor dan bij jongens.

Wat is de oorzaak van ADHD?

ADHD wordt beschouwd als een multifactorieel bepaalde aandoening waarbij biologische, psychologische en sociale factoren meespelen (Review Faraone et al., 2015; Thapar et al., 2013). Dat wil zeggen dat er niet één bepaalde oorzaak valt aan te wijzen maar dat de symptomen ontstaan door een samenspel van een waarschijnlijk groot aantal factoren. Erfelijke factoren worden als de belangrijke risicofactor beschouwd maar daarnaast spelen ook omgevingsfactoren een rol. Zo zou er een samenhang kunnen zijn met blootstelling aan alcohol en drugs in de baarmoeder, met vroeggeboorte, met slaapproblemen en met maatschappelijke en culturele factoren, zoals de toegenomen hoeveelheid prikkels en de hoge eisen die tegenwoordig aan het individu worden gesteld. In ieder geval is helder dat er zelden 1 oorzaak gevonden wordt voor ADHD bij een kind (uitzonderingen zijn bijvoorbeeld bepaalde genetische syndromen en/of niet aangeboren hersenletsel waarna de symptomen ontstaan zijn). Ook is helder dat ADHD door een veelvoud aan factoren veroorzaakt kan worden en dat er tussen kinderen met ADHD grote verschillen kunnen bestaan in de factoren die tot ADHD hebben geleid. Zie verder website www.kenniscentrum-kjp.nl

Wel lijkt er een probleem te zitten in het doorgeven van “boodschappen”. Boodschappen worden van de ene zenuw doorgegeven aan de andere zenuw door chemische stoffen, neurotransmitters. Er zijn twee soorten neurotransmitters: dopamine en noradrenaline. Uit onderzoek is gebleken dat deze twee stoffen in de hersenen van de kinderen die als ADHD gediagnosticeerd zijn in mindere mate aanwezig dan wel anders werken dan in die van hun leeftijdsgenootjes.